Trong một báo cáo gần đây được công bố trên Tạp chí Tâm sinh lý học Quốc tế (International Journal of Psychophysiology), thiền định truyền thống được phát hiện có thể làm giảm sự chú ý đối với các kích thích từ bên ngoài. Nghiên cứu có tựa đề “Thiền định truyền thống giúp chư vị tu hành giả lâu năm giảm thiểu tác động đến từ trường âm không phù hợp” (Traditional Buddhist meditations reduce mismatch negativity in experienced monk- practitioners), được thực hiện bởi một nhóm gồm 15 nhà nghiên cứu do Sviatoslav V. Medvedev, giáo sư Viện nghiên cứu Não bộ con người, Viện Hàn lâm Khoa học Nga ở Moscow dẫn đầu.
Phát hiện này phù hợp với nguyên tắc cốt lõi của Phật giáo là dần dần từ bỏ sự nhận thức đến từ cảm giác, hay nhận thức đến từ năm giác quan. Thiền định từ lâu đã là một phương pháp tu hành cần sự kiên trì của Phật giáo trong nhiều thế kỷ qua, và các bài nghiên cứu trước đây cũng đã chứng minh tác dụng tích cực của thiền đối với sức khỏe tinh thần, sự tập trung và giảm căng thẳng của con người.
Về cơ bản, thiền định đem lại trạng thái bình tĩnh và chính niệm, giúp người thực hành nhận thức về sự hiện diện của bản thân trong thời điểm hiện tại. Những khía cạnh đa dạng này của thiền định đã thôi thúc một nhóm các nhà nghiên cứu đi sâu vào tìm hiểu chính niệm của Phật giáo được biểu hiện ở cấp độ thần kinh học.
ảnh: internet
Để khám phá mối liên hệ phức tạp giữa thiền định truyền thống và tác động của nó đối với hoạt động của não, một dự án nghiên cứu có sự tham gia của 115 người có kinh nghiệm thiền định lâu năm từ nhiều tu viện ở Ấn Độ đã được tiến hành. Những người tham gia có độ tuổi từ 25 đến 80, thuận tay phải và không bị khiếm thính, chấn thương, chấn động não hoặc rối loạn thần kinh.
Các nhà nghiên cứu đã sử dụng điện não đồ (EEG) để ghi lại hoạt động não bộ của các nhà sư, họ đặt các điện cực trên da đầu của các nhà sư để đo các mẫu điện do não tạo ra. Các bản ghi chép điện não đồ được thu thập khi các nhà sư tham gia nhiều hoạt động thiền định khác nhau.
Để đưa ra một quan điểm chuẩn xác, các nhà nghiên cứu cũng đã theo dõi hoạt động não bộ của các nhà sư từ trạng thái thư giãn và tỉnh táo cho đến khi vào trạng thái sơ thiền. Trước khi tham gia nghiên cứu, những vị sư này sẽ cung cấp độ tuổi và trình độ học vấn của mình cho đội nghiên cứu, sau đó họ sẽ đánh giá chất lượng thiền định của mình.
ảnh: internet
Kết quả đã chứng minh rằng thực hành thiền định truyền thống khiến biên độ MMN giảm nhiều hơn so với trạng thái thụ động. Thông thường biên độ MMN hiển thị một phản ứng cụ thể của não đối với các kích thích không được biết trước từ bên ngoài, ví dụ như tiếng động lớn bất ngờ. Sự giảm biên độ MMN ở đây đã cho thấy các thiền sư ít phản ứng với những kích thích như vậy trong khi thiền, hay nói cách khác khả năng bị phân tâm hoặc bị quấy rầy bởi những âm thanh bất ngờ khi thiền sẽ giảm đi rõ rệt.
Hơn thế nữa, nghiên cứu còn chỉ ra sự giảm thiểu của các biên độ sóng não khác khi phải xử lý phân tâm xúc giác. Nói một cách đơn giản hơn, khi thiền định sâu, các nhà sư ít bị giật mình bởi những âm thanh bất ngờ hoặc bị xao nhãng, điều này phản ánh sự tập trung thiền định ở mức cao độ giúp họ giảm sự chú ý đến thế giới bên ngoài.
Tuy nhiên, nghiên cứu có những lưu ý cần xem xét thêm. Trạng thái kiểm soát của sự thư giãn và tỉnh táo có thể chưa được tối ưu hóa để đưa ra kết luận chắc chắn, vì nó không đủ để kích thích não bộ tạo ra những phản ứng đáng kể. Các bài nghiên cứu trong tương lai có thể lựa chọn các thử thách khắt khe hơn hoặc tạo ra một môi trường có tính kích thích hơn để nâng cao trạng thái kiểm soát.
Ngoài ra, sự khác biệt của từng cá nhân trong phản ứng với trạng thái kiểm soát cần phải được xem xét thêm, vì những gì hiệu quả với người tham gia này có thể không hiệu quả với người khác. Nghiên cứu cũng không phân biệt các nhà sư dựa trên tuổi tác hoặc kinh nghiệm thiền định mà gộp tất cả mọi người vào trong cùng một nhóm đối tượng nghiên cứu, vì vậy điều này có khả năng ảnh hưởng đến kết quả.
Mặc dù vậy, trong khi các nghiên cứu khác đang được tiến hành sâu hơn để đảm bảo nâng cao hiểu biết của chúng ta về thực hành thiền định, bài nghiên cứu này cũng đã cung cấp những hiểu biết sâu sắc, có giá trị về tác động của thiền định đối với não bộ.
Phật sự Tản Viên biên dịch
Nguồn: Buddhist Channel
