Vừa qua, các nhà khảo cổ tìm thấy tàn tích của Phật giáo – một bảo tháp lớn, cùng các tác phẩm điêu khắc Phật giáo, các cổ vật bằng đất nung và nhiều di vật khác đã được phát hiện trên đỉnh đồi Parabhadi, ở bang Odisha của Ấn Độ.
Tại đấy, có nhiều khối đá nằm rải rác khắp nơi, được xác định là tàn tích của một ngôi bảo tháp lớn, có niên đại vào khoảng thế kỷ VII và VIII, thời đại huy hoàng của Phật giáo ở Odisha. Khu vực Parabhadi ẩn mình trong thung lũng Birupa-Chitrotpala và được chia cắt bởi các quận Jajpur và Cuttack, ngọn đồi là một phần của “Tam giác kim cương”, một tập hợp gồm ba địa điểm Phật giáo nổi tiếng là Ratnagiri, Udaygiri và Lalitgiri.
Gần đây, một cuộc khai quật khảo cổ do nhóm Puri Circle thuộc Cơ quan Nghiên cứu Khảo cổ học Ấn Độ (ASI) tiến hành đã khám phá ra ý nghĩa và tầm quan trọng của địa điểm này trong lịch sử Phật giáo Ấn Độ.
Sau khi thực hiện nhiều cuộc nghiên cứu khác nhau, các nhà khảo cổ đã phát hiện ra tàn tích của những công trình, những tác phẩm nghệ thuật, di vật liên quan đến Phật giáo.
Một phần của pho tượng Phật được tìm thấy tại đồi Parabhadi
Ông Dibishada Brajasundar Garnayak, lãnh đạo của văn phòng ASI ở bang Odisha và cũng là người đứng đầu cuộc khai quật cho biết: “Bảo tháp đã đổ nát vốn có chiều cao 4,5m và rộng 18m, nằm trên nền đất rộng 10,8m2 trên đỉnh đồi. Các vạch nề nối nhau và kẹp sắt được sử dụng để nối 18 lớp đá đã được sắp xếp theo thứ tự để tạo thành bảo tháp; ngoài ra, các khoảng trống giữa các viên đá được lấp đầy bằng một loại vữa bùn đặc biệt với đá vụn và mảnh gốm”.
Trong quá khứ, Phật giáo đã từng phát triển rất mạnh mẽ ở Odisha và khắp vùng “Tam giác Kim cương”; những gì khai quật được là minh chứng sống động cho điều này. Ngọn đồi Parabhadi có vị trí rất quan trọng, bởi nó tọa lạc gần quần thể Phật giáo Lalitgiri, nơi được xem là lâu đời và linh thiêng nhất trong bộ ba địa điểm nói trên. Các nhà khảo cổ cho biết các tu viện và Parabhadi là một phần vô cùng quan trọng của quần thể kiến trúc Phật giáo ở Odisha.
Việc các nhà khảo cổ thuộc ASI khai quật tàn tích tại khu đồi Lalitgiri và Nanda vào năm 1985 đã hé lộ một quần thể kiến trúc Phật giáo khổng lồ và được xem là một trong những địa điểm Phật giáo lớn nhất ở Ấn Độ. Cuộc tìm kiếm vẫn tiếp tục được thực hiện cho đến năm 1991 và cũng đã tiết lộ nhiều bằng chứng phong phú về văn hóa Phật giáo của khu vực này.
Những tàn tích được phát hiện tại đồi Parabhadi
Sunil Kumar Patnaik, nhà khảo cổ học kiêm thư ký của Viện Nghiên cứu Hàng hải & Đông Nam Á, cho biết: “Trong số các phát hiện ở đây, đáng chú ý là bảo tháp hùng vĩ có từ thế kỷ II ở Lalitgiri. Trong bảo tháp này, người ta đã tìm thấy một chiếc hộp vàng nhỏ được bọc trong một chiếc tráp bạc, chiếc tráp này lại được đặt trong một chiếc tráp Khondalite. Cả ba đều được tạo hình dưới dạng một bảo tháp. Bên trong chiếc hộp, người ta đã tìm thấy xá lợi xương và răng được bọc bằng vàng lá và quấn bằng dây vàng”.
Ông Kumar, tác giả cuốn sách Di sản Phật giáo Odisha còn chia sẻ rằng, tuy di vật đã được tìm thấy, nhưng không rõ đây là xá-lợi của Đức Phật hay là vị cao tăng nào của Phật giáo, bởi vì không có bất kỳ dòng chữ nào trên hộp vàng cả.
Ngọn đồi Parabhadi còn có tên là Sukhuapada. Trên sườn phía Bắc của nó là bảy động đá nhỏ được người dân địa phương gọi là “Hathikhal”. Các khoang đá này được tạo ra theo hình móng ngựa với nhiều kích cỡ nằm liền kề nhau. Ông Garnayak cho biết, vào đầu thế kỷ XX, những tàn tích tìm thấy tại địa điểm này đã được chuyển đến viện bảo tàng Lalitgiri. Nhiều tác phẩm điêu khắc Phật giáo quan trọng hiện đang được giữ gìn tại Bảo tàng Lalitgiri đã được tìm thấy ở đồi Parabhadi.
Có tới 70% diện tích của ngọn đồi Parabhadi đã bị mất đi do khai thác đá. Trên thực tế, Parabhadi rất quan trọng đối với những người khai thác tư nhân và chính phủ Odisha, vì trữ lượng đá Khandolite ở đây rất dồi dào, được sử dụng rộng rãi để xây dựng một số ngôi đền đẹp nhất trong bang.
ASI hiện đang lên kế hoạch để lập hồ sơ và xây dựng lại bảo tháp. Những khối đá bị rơi ra sẽ được đánh số và sắp xếp lại trên đỉnh đồi để định hình lại bảo tháp. Ông Garnayak nhấn mạnh: “Sẽ mất một thời gian, nhưng chúng tôi có thể chắc chắn rằng bảo tháp sẽ an toàn và không bị xuống cấp thêm nữa”.
Minh Nguyên biên dịch
Nguồn: Peepultree.world
