Sáng 15/10, tại Bảo tàng Lịch sử TP Hồ Chí Minh, chuyên đề “Tượng gốm Sài Gòn xưa – Nghệ thuật và di sản” chính thức khai mạc, thu hút đông đảo giới nghiên cứu, sưu tập cổ vật và công chúng yêu nghệ thuật truyền thống.
Chuyên đề do Bảo tàng Lịch sử TP Hồ Chí Minh phối hợp cùng Bảo tàng TP Hồ Chí Minh, Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ và Hội Cổ vật TP Hồ Chí Minh tổ chức. Hơn 50 hiện vật quý hiếm được giới thiệu, tái hiện dòng gốm hình thành cùng tiến trình khai khẩn phương Nam, nơi tín ngưỡng, mỹ thuật và đời sống hòa quyện trong tâm thức hiền hòa của cư dân Sài Gòn – Gia Định xưa.
Không gian trưng bày được chia thành bốn nhóm chủ đề, mở ra hành trình chiêm bái bằng gốm, nơi từng pho tượng như chứa đựng hơi thở của đời sống tâm linh một thuở.
Nhóm tượng Phật giáo giới thiệu những hình tượng quen thuộc như Phật Thích Ca, Quan Âm, La Hán, Hộ Pháp, Tiêu Diện… Tượng được tạo hình theo quy tắc Phật giáo, đường nét mềm mại, ánh men nâu, xanh ngọc hay trắng ngà, toát lên vẻ an tịnh và từ bi. Nhiều pho từng được thờ trong các chùa cổ ở Chợ Lớn, Gò Vấp, Thủ Đức – minh chứng cho sự hòa hợp giữa các cộng đồng Việt, Hoa, Khmer trong cùng một niềm tin hướng thiện.
Nhóm tượng Đạo giáo là điểm nhấn đặc sắc, nổi bật với bộ Tam Quan Đại Đế gồm chín tượng: Thiên Quan, Địa Quan, Thủy Quan ngồi ngai, cùng sáu vị hầu đứng chầu hai bên. Từng đường nét, họa tiết đều mang phong cách cung đình, men cổ rực rỡ, thể hiện trình độ kỹ thuật cao và tinh thần tôn kính đối với quyền năng vũ trụ.
Nhóm tượng dân gian lại gần gũi, thân thuộc – là những hình tượng Ngọc Hoàng, Phúc Đức Thổ Địa, Quan Thánh Đế Quân, Chúa Tiên Nương Nương… được thể hiện sinh động, phóng khoáng, đôi khi pha chút hóm hỉnh. Trong dáng ngồi, nụ cười, ánh mắt, người xem nhận ra tinh thần dân gian Nam Bộ – chất hồn hậu, bao dung của đất và người phương Nam.
Nhóm tượng trang trí kiến trúc đưa người xem bước vào thế giới thu nhỏ của các đình, chùa, hội quán xưa. Tượng Bát Tiên, Ông Nhật – Bà Nguyệt, Lưu Hải câu cóc, Ngọc Nữ dâng bình… cùng quần thể ngõa tích (tượng nhỏ gắn mái) cho thấy kỹ thuật chế tác tinh vi và mỹ cảm tao nhã của gốm Sài Gòn. Một số tượng còn lưu minh văn chữ Hán ghi tên lò, năm chế tác – nguồn tư liệu quý cho giới nghiên cứu.
TS. Hoàng Anh Tuấn, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử TP Hồ Chí Minh, chia sẻ: “Thông qua tượng gốm, chúng ta không chỉ tôn vinh nghề cổ truyền mà còn khơi dậy ký ức tinh thần của một vùng đất khai mở – nơi di sản vẫn âm thầm sống cùng đô thị hôm nay.”
Triển lãm mở cửa đến hết ngày 17/11/2025, như một lời mời gọi trở về với cội nguồn – nơi nghệ thuật và tâm linh giao hòa, để mỗi pho tượng gốm không chỉ là cổ vật, mà còn là pháp âm nhắc nhở con người gìn giữ di sản trong lòng mình.
Phật Sự Tản Viên Tổng Hợp
